Buah Delima Tanaman Budaya Melayu

Delima
Punica granatum L
Famili: Punicaceae
Nama Lain Pomegranade ( Ing.)

Pokok Delima berasal dari Asia Selatan, terutamanya Iran, Afghanistan dan sekitar kawasan Himalaya. Pokok ini juga merupakan tanaman prasejarah dan tidak diketahui bila tanaman ini diperkenalkan ke Malaysia. Dipercayai orang-orang Parsi atau Hindu menyebarkan tanaman ini ke alam Melayu.

Pokok Delima merupakan tanaman sering dikaitkan dengan budaya Melayu. Delima juga sering disebut dalam hikayat-hikayat Melayu, seperti Sejarah Melayu, Bustanul salatin, atau Taman Segala Raja-Raja, Hikayat Hang Tuah dan tidak kurang juga dalam pantun-pantun tradisi Melayu. Contoh

Cemperai di pohon Delima,
Anak tupai berpuak-puak;
Bermisaiku sangka panglima,
Rupanya misai penapis tuak

Kini Pokok Delima jarang-jarang ditanam. Pada satu ketika dahulu pokok Delima sering ditanam di kampung-kampung, bukan sahaja kerana keindahan bunganya tetapi dikatakan sebagai tanaman ubat. Pokok Delima kadang-kadang berbuah dengan baik, terutama pokok yang ditanam di tanah tinggi berhawa dingin seperti di Cameron Highland, tetapi rasa buahnya tidak setanding dengan yang diimport. Ini mungkin kerana pokok yang ditanam bukan daripada varieti atau kultivar yang manis buahnya.

Pokok Delima merupakan pokok kecil atau syrab, berdahan banyak dan boleh mencapai ketinggian sehingga 5 meter jika tidak di cantas. Daunnya berhadapan, berbentuk oblong lanseolat, 50 – 20 cm panjang, 1.5 – 2.5 cm lebar berwarna hijau berkilat. Bunganya terminal dahan atau ranting, setiap sekuntum berukuran 4 – 5 cm diameter, berwarna merah dan stamennya banyak berwarna kekuningan. Buahnya globos, licin, berwarna kuning kemerahan dan kaliks yang kekal membentuk seperti jemala di hujung buah. Kaviti buah dipenuh oleh biji yang banyak dan biji-biji ini diselaputi oleh kulit nipis berwarna merah jambu yang mengandungi jus yang jernih. Buah ini dimakan segar atau diperah untuk dijadikan minuman segar.

Masyarakat desa mengenali pokok Delima sebagai tanaman ubat. Kulit batang dan akarnya sebagai mencegah cacing. ( anthelminthic ). Kulit buah dan jusnya dibuat bahan kumuran bagi melawaskan demam. Kulit batang, buah dan daunnya juga dikatakan dapat mengubati cirit birit. Penumuan yang baru jus buah Delima antara ramuan dalam transfer factor bagi sistem imun yang sangat popular.

Pokok Delima mudah dibiakkan dengan semaian biji benih, keratan atau tut. Pokok Delima mudah hidupnya tetapi memerlukan tanah yang subur dan bersaliran baik. Cantasan perlu dilakukan bagi mengekal bentuk pokok. Pokok Delima boleh juga ditanam dalam pasu besar sebagai pokok hiasan yang menarik. Delima mempunyai potensi yang baik sebagai pokok buahan tetapi kurang diberi perhatian untuk memajukan tanaman ini.